Strаbizаm ili razrokost je nepravilan položaj očiju. To je nemogućnost oba oka da istovremeno gledaju u istom pravcu, odnosno u isti predmet posmatranja. Jedno oko gledа u predmet posmatranja, dok drugo oko može da skreće kа unutrа, spoljа, nаviše ili nаniže.
Imamo po šest mišića u oba oka koja omogućavaju pokrete očiju. Mišići dobijaju signale iz mozga koji kontroliše da oba oka sinhronizovano gledaju u istom pravcu. Kada nastane poremećaj pokreta očiju, odnosno strabizam, jedno oko oko fokusira predmet posmatranja dok drugo skreće u različitim pravcima. Skretanje oka može da bude stalno prisutno ili da se pojavi u određenim situacijama, kad je osoba umorna ili kad je čitala duži vremenski period.
Za dobar i zdrav vid, neophodno je da očne jabučice oba oka budu u istoj ravni i da zajedno učestvuju u formiranje slike koje gledamo. Ova mogućnost mozga da napravi jednu sliku, a da dobija informacije iz dva oka se naziva binokularni vid. Ukoliko jedno oko skreće mozak dobija dve različite slike koje ne može da obradi. U početku nastanka strabizma osnovni simptom su duple slike, koje vremenom nestaju jer mozak nauči da eliminiše sliku koju dobija od oka koje skreće i oslanja se na sliku koju mu šalje zdravo oko. Ovo dovodi do nastanka slabovidosti (smanjenog vidnog potencijala) na oku koje skreće, odnosno stanje poznato i kao lenjo oko. Slabovidost je najteži funkcionalni problem strabizma, koji ako se ne leči na vreme, ostaje trajno prisutan.
Učestalost strabizma
Strabizam se najčešće javlja kod dece oko 3. godine života, mada može u nekim situacijama da nastane i kod dece starijeg uzrasta i odraslih. Učestalost ovog poremećaja kod dece u svetu je oko 5%. Smatra se da sva odojčad koja su starija od 4 meseca i imaju poremećaj pokreta očiju, neophodno je da se upute na pregled kod oftalmologa.
Uzrok strabizma
Uglavnom se ne zna uzrok strabizma koji nastaje u ranom detinjstvu, češći je kod dece koja imaju genetsku predispoziciju. Kod dece najčešći uzroci su: bolesti oka koje dovode do smanjene oštrine vida, kao što su urođena katarakta i dalekovidost. Takođe strabizam se javlja i kod različitih bolesti koje zahvataju mišiće i nerve, kod Daunovog sindroma, retinoblastoma, cerebralne paralize, povreda glave i veoma često kod prevremeno rođene dece.
Dok kod odraslih strabizam je posledica razlicitih bolesti: tumora oka ili mozga, moždanog udara, traumatskih povreda glave i oka, botulizma, Žilian Bareovog sindroma, dijabetesa, Grejsove bolesti.
Vrste strabizma:
Prema smeru gde oko skreće, strabizam smo podelili na:
- Ezotropiju – oko skreće put na unutra
- Egzotropija – oko skreće put prema spolja
- Hipertropija – oko skreće na gore
- Hipotropija – oko skreće na dole
Osnovni simptomi strabizma
- Ukrštene oči, kada oba oka nisu usmerena u istom pravcu istovremeno
- Duple slike
- Nekoordinisano pomeranje očiju, pogotovo kad je dete umorno ili bolesno
- Gubitak percepcije dubine i trodimenzijalnosti prostora
- Naginjanje ili okretanje glave kako bi se video posmatrani predmet
- Zatvaranje jednog oka kako bi se dobila jasna slika
- Sudaranje sa stvarima, gubitak osećaja dubine prostora
Lečenje strabizma
Razrokost se dijagnostikuje na rutinskim oftalmološkim pregledu sa posebnim testiranjima za pokrete očnih jabučica i njihove moći fokusiranja. Savetuje se da se prvi oftalmološki pregled obavi od 3 do 5 godine starosti. Ukoliko primetite bilo kakav problem sa položajem očiju ili vidom kod Vašeg deteta, trebalo bi da ga odvedete kod oftalmologa!
Najčešći načini lečenja strabizma su:
- naočare ili sočiva
- prizma naočare
- zastor preko zdravog oka kako bi se što više angažovalo slabovido oko
- vežbe za okularne mišiće
- operacija okularnih mišića, što ranije se uradi očekuju se bolji rezultati